ΤΟ ΧΩΡΙΟ

Λίγα λόγια για το χωριό..

Ο Άγιος Αρσένιος ή κατά τους εντοπίους Αγερσανί, είναι το μεγαλύτερο χωριό της πεδινής Νάξου σε πληθυσμό και έκταση. Κατά την παράδοση το όνομά του το πήρε από ένα μικρό εξωκλήσι,τον ΄Αγιο Αρσένιο, που είναι κοντά στο χωριό.

Αρχικά το χωριό ήταν χτισμένο στην περιοχή Στελίδα, αλλά λόγω των επιδρομών επι τουρκοκρατίας καταστράφηκε, εγκαταλείφθηκε και χτίστηκε τελικά στον κάμπο των Λειβαδιών, επτά χιλιόμετρα από την Χώρα της Νάξου.

Το χωριό σήμερα είναι χωρισμένο σε τρεις συνοικισμούς: Το Απάνω χωριό, το Κάτω Χωριό και το Πέρα χωριό. Αυτοί οι τρείς συνοικισμοί περιλαμβάνουν τους ακόλουθους μικρότερους οικισμούς: Ακακία - Ευρετή - Κουλουκάς - Αλωνάκι - Ζγόμπα - Παντοτεινό - Κουλούρηδος - Λούκα - Κούλι - Παλιάμπελο - Αρακοπούλα κ.α.

Οι εκκλησίες και τα ξωκλήσια του Αγερσανιού είναι τα ακόλουθα: Άγιος Σπυρίδωνας, Άγιος Νικόλαος, Μονή Τιμίου Προδρόμου, Άγιος Παντελεήμονας, Παναγία η Ορφανή, Άη Γιώργης στα Ιρία, Άγιος Αρσένιος, Άγιοι Πάντες, Άγιος Πέτρος, Άγιος Νικόλαος ο χαλαριώτης στον Κατζιλιέρη, Αγία Άννα, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Προκόπιος και ο Άη Γιάννης στου Σαλούκου.

Mερικά από τα αξιόλογα μνημεία του χωριού είναι τα εξής: Το πυργάκι του Αγ. Νικολάου με τους χαρακτηριστικούς περιστερώνες του. Οι δυο παλιοί ανεμόμυλοι στο λόφο του Στρούμπουλά. Στην τοποθεσία Ελληνικό, ένας λόφος στο νότιο μέρος του χωριού, υπάρχουν ερείπια αρχαίου φρουρίου και στα Πετράδια, και τέλος ο συνοικισμός στα Ύρια, όπου υπάρχουν σημάδια αρχαίου ναού και σπασμένα αγγεία.

O Άγιος Αρσένιος θεωρείται από τα πιο εύφορα χωριά της Νάξου, με γεωργική καλλιέργεια αυτή, της περίφημης πατάτας Νάξου, όπου και σημειώνεται η μεγαλύτερη παραγωγή, ενώ παράλληλα έχει ανεπτυγμένη και την κτηνοτροφία ιδίως την αγελαδοτροφία.

Σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τουριστικά επαγγέλματα, αφού στην περιοχή του Αγίου Αρσενίου ανήκουν οι ομορφότερες τουριστικές περιοχές (παραλίες) όπως του Αγίου Προκοπίου, της Αγίας ΄Αννας και της παραλίας της Πλάκας και του Μάραγκα.                                                                                   

Μνημεία του χωριού

Στο Αγερσανί υπάρχουν μνημεία από την εποχή της αρχαιότητας αλλά και μεσαιωνικά βυζαντινές εκκλησίες, ο πύργος κ.α.

Α. Εκκλησίες

Οι εκκλησίες και τα ξωκλήσια του Αγερσανιού είναι τα ακόλουθα: Άγιος Σπυρίδωνας, Άγιος Νικόλαος, Μονή Τιμίου Προδρόμου, Άγιος Παντελεήμονας, Παναγία η Ορφανή, Άη Γιώργης στα Ιρία, Άγιος Αρσένιος, Άγιοι Πάντες, Άγιος Πέτρος, Άγιος Νικόλαος ο χαλαριώτης στον Κατζιλιέρη, Αγία Άννα, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Προκόπιος και ο Άη Γιάννης στου Σαλούκου.

Β. Ο Πύργος του Αγίου Νικολάου

Πρόκειται για ένα μικρό γραφικό πυργάκι δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Το πυργάκι χρονολογείται πριν το 1836.

Γ. Αρχαιότητες

1. Τα Ελληνικά Στο Νότιο μέρος του χωριού υψώνεται ένας λόφος πιθανόν αρχαίο φρούριο με ερείπια τειχών από τεράστιες μαρμάρινες πέτρες. Πρόκειται για τα "Κυκλώπεια Τείχη" του Αγερσανιού.

2. Ίρια

Ένας ιδιαίτερα μεγάλος ναός (13,5 Χ 25μ.) που κτίστηκε στα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα και λειτούργησε επί εννέα συνεχής αιώνες ως τον 3ον μ.Χ. αιώνα οπότε και καταστράφηκε βίαια. Η ανακάλυψη του ναού αυτού θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την ιστορία της αρχαίας Νάξου αλλά και για την ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής γιατί στο ναό παρατηρείται η μετάβαση από το γρανίτη στο μάρμαρο. Τέλος αποκαλύφθησαν και οι κορμοί δύο αγαλμάτων Ρωμαίων Αυτοκρατόρων με διάφορες παραστάσεις από την μυθολογία στο θώρακα του ενός. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία απ΄όπου να προκύπτει σε ποιο θεό ήταν αφιερωμένος ο ναός ούτε υπάρχουν ενδείξεις οτι πρόκεται για τον Διόνυσο τον θεό της Νάξου.

3. Άγιοι Πάντες
Η περιοχή φαίνεται ότι είναι πολύ πιο παλία από τα Ίρια αλλά το μόνο που έχει διασωθεί είναι μία μεγάλη γρανιτένια πέτρα στο μπροστινό μέρος της εκκλησίας.

4. Το πηγάδι του Να

Κάπου εκεί ανάμεσα τους Αγίους Πάντες και τα Ίρια υπήρχε το πηγάδι του Να. Κατά την παράδοση οι αρχαίοι το θεωρούσαν ιερό χωρο και έριχναν μέσα τα τάματα τους, χρυσά, αργυρά και πήλινα κλπ λέγοντας "Να". Γι' αυτό το λόγο ονομάστηκε έτσι το πηγαδι. Λέγεται επιίσης ότι εκεί έριχναν οι χωρικοί ότι πολύτιμο είχαν κατά την περίοδο της επιδρομής των βαρβάρων στο χωριό.

5. Οι τρεις τάφοι

Λέγεται ότι όταν οι ντόπιοι προσπάθησαν να ανοίξουν ένα πηγάδι δίπλα από το εκκλησάκι της Αγίας Άννας βρέθηκαν 3 τάφοι. Μέσα σε αυτούς τους τάφους ανακαλύφθηκαν σκελετοί ύψους 2,5 μέτρων. Στον ένα από αυτούς τους τάφους βρέθηκε ένα πήλινο αγγείο. Από αυτά τίποτα δεν σώζεται σήμερα.

6.Λύχνος

Στην περιοχή του Λύχνου κοντά στο αεροδρόμιο βρέθηκε ένα υπερυψωμένο βάθρο και επάνω του ένας μεγάλος γρανιτένιος λύχνος. Η παράδοση λέει ότι ο λύχνος αυτός χρησιμοποιούνταν ως φάρος που πέρναγαν τα καράβια και άραζαν στο Παράτρεχο. Το λιβάδι τότε ήταν θάλασσα και τα κτήματα δημιουργήθηκαν από προσχώσεις. Αυτό επιβεβαιώνεται από τα βότσαλα που βρίσκονται σε διάφορα πηγάδια στο κέντρο του λιβαδιού και διάφορα πήλινα αντικείμενα σε μεγάλο βάθος.

Κατα την παράδοση υπήρχαν τρεις λύχνοι οι οποίοι είχαν φυτίλια και άναβαν με λίπος. ¨Ενας από αυτούς σήμερα βρίσκεται στην πλατεία του χωριού απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα.

7. Κασελάκι

Μια μέγάλη τετράγωνη πέτρα που βρισκόταν στο φράγμα του αεροδρομίου και αποτελουσε μέρος του τεχνητού φράγματος. Από την θάλασσα έμοιαζε με κασέλα από όπου πηρε και το όνομά του.

8. Αλυκή

Στην περιοχή αυτή υπάρχουν αρχαία θεμέλια απέναντι από την πέτρα της αλυκής. Εκεί βρέθηκε βυζαντινό νόμισμα του Ιουστίνου, κομμάτια από κεραμεικά αντικείμενα τα οποία ανήκουν στους μεταχριστιανικούς χρόνους. Κατά την μυθολογία η αλυκή υπήρξε πλακοστρωμένη. Ίσως τα ερείπια του λύχνου περνούσαν την λιμνοθάλασσα της αλυκής και ενωνόταν με την περιοχή Λύχνος και το κάτω μέρος της αλυκής.

9. Ελληνικό

Ένα άλλο μέρος που εντοπίζουμε αρχαία είναι στο χωριό. Εκεί κατά την παράδοση έκαναν πόλεμο οι Έλληνες με επιδρομείς και νίκησαν οι Ελληνες γι' αυτό και ονομάστηκε Ελληνικό. Εκεί υπάρχουν μόνο λίγοι ορθογωνισμένοι βράχοι από γρανίτες.

10. Αρχαίο Λιοτρίβι

Το αρχαίο λιοτρίβι βρίσκεταιι στην περιοχή Παντοτεινό. Η βάση του σπαστήρα είναι χαραγμένη πάνω σε ένα γρανιτένιο βράχο .

11. Αλυκή στην περιοχή του αεροδρομίου

Στην περιοχή αυτή υπήρχε παλιότερα μια μεγάλη λιμνοθάλασσα η οποία χρησιμοποιούνταν ως εκτροφείο ψαριών. Οι ψαράδες την έφραζαν από τη θάλασσα με καλάμια για αυτό και οι τοποθεσία που ήταν ο φράχτης ονομαζόταν καλαμωτά. Εκτός από τα ψάρια υπήρχαν καβούρια αχιβάδες γαρίδες και χέλια. Οι ψαράς είχε το σπίτι του νησάκι στα βόρεια της λίμνης το οποίο σώζεται ακόμα και σήμερα. Το νησάκι αυτό λεγόταν "νησί της παναγίας" λόγω της εκκλησίας της παναγίας που υπήρχε εκεί και γκρεμίστηκε.

12. Αλατοπηγείον
Νότια της αλυκής μέχρι το 1950 καλλιεργούνταν από το ελληνικό μονοπώλιο αλάτι. Εκεί υπήρχαν μεγάλες αυλές από χώμα που σε ορισμένες έμπαινε το θαλασσινό νερό και έπαιρνε μια ορισμένη πυκνότητα. Αυτές τις αυλές τις ονόμαζαν καζάνια και εκεί έκαναν το αλάτι. Το αλάτι μεταφερόταν στη Χώρα και από εκεί προωθούνταν στην υπόλοιποι Ελλάδα.